Samsara

Ĉu okazis iam al vi, post legado de libro, spektado de filmo aŭ aŭskultado de kanto, deziri ion pli puran ol kion tiu ĉi mondo povas oferi al ni? Sentante vin homa, sed dezirante adiaŭi la limigon de nia ekzisto kaj brakumi ion pli altan, pli puran, pli daŭran? Laŭ Budismo, "samsara" estas la ciklo de laŭsekvaj ekzistoj de nia animo. Sed eble en la moderna tempo, kun ĉiu libro legata, kun ĉiu filmo spektata,kun ĉiu kanto aŭskultata ni vivas pluan vivon, ni vivas plenan samsaron dum unu sola vivo. Iam, per tiuj travivaĵoj, mi sentas min riĉa, tiel riĉa, ke la vivo mem ŝajnas halti por momento, la tempo ne plu fluas, ĉio ŝtoniĝas en eterno. Tiam mi pensas ke estas momento bona adiaŭi mian efemeran ekziston, pace. Ne mortinte. Sed kiel eliro de sur scenejo sonĝa en la realeco. Sed tiu ĉi neeksprimebla beleco petas min resti ankoraŭ iom da tempo. Iom da tempo mi daŭros resti.

Quechua, lingvo de la inkaoj, la lingvo de homoj

Maĉu Piĉu, fama fortikaĵo en la Inkaa Imperio
Ethnologue.com parolas pri 6912 sciintaj vivantaj lingvoj en nia mondo. La studoj montras ke en 50 jaroj, duono el ili estos jam malaperintaj, kaj kun ili, la kulturoj malantaŭ ilin. La plejparto de la lingvoj listitaj, certe, havas nur dekojn aŭ centojn da parolantaro, kaj, kun la globaliĝo de nia civilizacio, ili ne havas multajn ŝancojn travivi. Ĉu ni, la personoj el la pli teknologie evoluinta mondo povs fari ion? Mi kredas ke almenaŭ ni povas provi lerni kelkajn vortojn en iuj de ili... Iukaze, iom da helpo povas vere reviviĝi endanĝerinta lingvo.


Lingvo kiun mi antaŭnelonge malkovris interrete (ne endanĝeriĝita) kaj kiu fascinis min estas la quechua [keĉua], parolita antaŭe en la Inkaa Imperio kaj ankoraŭ aktiva nuntempe, funkcianta kiel oficiala lingvo en Peruo kaj Bolivio kaj ankaŭ havante sufiĉe da parolantaro en Ekvadoro, Argentino kaj Ĉilio. La statistikoj indikas nun inter 10 kaj 14 milionoj da parolantoj en Sudameriko. Quechua aperis en la urbo Caral [Karal], en la hodiaŭa Peruo, ĉirkaŭ 2600 jaroj antaŭ Kristo. Ĉar la inkaoj ne uzis skribon, la latina alfabeto estis adaptita nunepoke por ilia lingvo. La quechua (aŭ runa simi, kiel ĝi estas nomata de la parolantoj - tiu estas "la lingvo de homoj"), havas tute regulan gramatikon. Do, ĝi estas perfekte regula lingvo, kiel Esperanto. Ĉu la inkaoj helpis la lingvon fariĝi pli regula por povi esti facile uzata en la Imperio, kiel nacia tipo de "Esperanto"?


Vortoj en Esperanto kiel kajmano, lamo, gaŭĉo, kokao, kondoro, pumo, vikono, inkao kaj kinino, ĉiuj devenas de la quechua. Mi ne eniros en detaloj pri la lingvo, oni povas lerni kelkajn vortojn interrete per Esperanto sur ĉi tiu paĝo, sed nur aldonos ke, por demandi ion, oni aldonas chu [ĉu] al la fino de l'demando. Ĉu Zamenhof vere sciis ion pri la inkaa lingvo kaj uzis ĝin kiel inspiro por Esperanto? Malfacile ekscii certe, probable ke ne, sed, ĉiukaze, mi kredas ke la belaj infanoj el la ĉi supraj fotoj meritas lerni pri ilia historio kaj kulturo en la lingvo de siaj famaj antaŭuloj. La trian foton mi ŝtelis de ĉi tie.

Rezultoj de korpa ekzercado...

Jam delonge mi promesis meti bloge foton mian montrante la progreson en mia fizika aspekto. Kiel mi diris, mi finfine forpelis la grason de mia korpo kaj esperas plibonigi mian aspekton estonte. La ĉiutagaj kelkaj minutoj de ekzercado ŝajnas esti la plej efikaj. Tiu ĉi foto estis prenata hodiaŭ, iom post kiam mi vekiĝis.

Protokolo de Kioto

 
Post la Montreala kunveno pri monda tutvarmiĝo, estas interese vidi kiu estas la pozicio de diversaj landoj pri la Protokolo de Kioto. Kun escepto de Usono kaj Aŭstralio, ŝajnas ke la homaro vere intencas fari ion por ripari la damaĝojn kiujn ĝi mem kreis.
Usono estas ĝenerale taksata kiel absoluta certaĵo por la premio de Fosilio De la Tago, insultita de verdaj grupoj por ĝia malakcepto de la Protokolo de Kioto, proksime sekvata de SaŭdArabio por kio estas konsiderataj kiel malhelpemaj taktikoj (kvankam la lasta subskribis la protokolon).