Ĉernobil, 20 jarojn post la nuklea katastrofo

La 26-an de aprilo fariĝas 20 jarojn ekde la nuklea katastrofo en Ĉernobil, kiu kaŭzis la morton de dekmiloj da homoj. Sed ŝajnas ke la sovaĝa vivo defias la nuklean radiadon. Mi tradukis ĉi sube tre interesan artikolon de BBC Novaĵoj, skribita far Stephen Mulvey [Stefen Malvej] kaj aldonis fotojn trovitajn rete. La originalo legeblas angle TIE ĈI. Estas surprizege kiom multe la areo similas al la "areo" el la filmo "Stalker" far Andrej Tarkovski (bazita sur la libro de la fratoj Strugacki).

La sovaĝa vivo defias Ĉernobilan radiadon



Ĝi enhavas iom de la plej kontaminita lando en la mondo, sed jam fariĝis rifuĝejo por la faŭno - naturo rezervo en ĉiuj krom nomo. La fermita areo ĉirkaŭ la Ĉernobil termonuklea elektrocentralo svarmas kun vivo.
Kiam la homoj estis evakuitaj el la areo 20 jarojn antaŭe, la bestoj alvenis. Ekzistantaj animaloj multobligis kaj specioj ne viditaj dum jardekoj, kiel la linkso kaj aglo strigo, komencis revenon. Oni eĉ observis turmentantaj piedspuroj de urso, besto kiu ne trotis en ĉi tiu parto de Ukrainio dum jarcentoj.
"Bestoj ŝajne ne sentas radiadon kaj volas okupi lokon sen konsidero pri la radiado kondiĉoj," diras radioekologisto Sergej Gaŝĉak. "Multaj birdoj nestas en la sarkofago," li aldonas, temas pri la ŝtalo kaj betono ŝildo starigita super la reaktoro eksplodita en 1986.
"Sturnoj, kolomboj, glutoj, fenikuroj - mi vidis nestojn, kaj mi trovis ovojn."
Eble estas plutonio en la areo, sed ne estas herbicido aŭ insekticido, neniu industrio, neniu trafiko, kaj marĉoj ne plu estas elĉerpitaj. Estas nenio zorgigi la apron - kiu multobligis okfoje inter 1986 kaj 1988 - ekscepte de ĝia simile revigliĝinta predanto, la lupo.

Nemanĝeblaj

La bildo ne estis tiom rozkolora dum la unuaj semajnoj kaj monatoj post la katastrofo, kiam radiado niveloj estis multe, multe pli altaj.
Kvar kvadrataj kilometroj de pina arbaro proksime de la reaktoro brunegis kaj mortis, gajninte la nomon de la Ruĝa Arbaro. Iuj bestoj en la plej severe trafitaj lokoj ankaŭ mortis aŭ haltis reproduktadon. Musaj embrioj simple solviĝis, dum ĉevaloj lasitaj sur insulo 6 km de la elektrocentralo mortis kiam ilia tiroido glando disfalis. Bovoj ĝuste en la sama insulo estis nanigita pro tiroido difekto, sed la sekvontan generacion oni trovis surprize normala.
Aktuale estas tipe por la bestoj ĉi tie esti radioaktivaj - ankaŭ tro radioaktivaj por estimanĝataj de homoj sekure - sed alimaniere ili sanas.

Adapto



Estas distingo farita inter bestoj kiu restas en unu loko, kiel musoj, kaj pli grandaj bestoj - alkoj, kiuj movas en kaj el kontaminita lando vojaĝante tra vastaj areoj. La bestoj kiuj vagas vaste finas kun pli malalta dozo da radiado ol bestoj kiuj restas la tutan tempon en radiada varma punkto.

Alkoj

La alka loĝantaro ekkreskegis ĉar forestas homa sintrudo. Kaj estas signoj ke ĉi tiuj bedaŭrindaj kreitaĵoj povas adaptiĝ al la novaj cirkonstancoj.
Sergej Gasĉak eksperimentis sur musoj en la Ruĝa Arbaro, partoj el kiu estas malrapide kreskanta legitimaj, kvankam kun nanigitaj kaj deformitaj arboj.
"Ni markis bestojn, tiame rekaptis ilin denove multe poste," lin diras.
"Kaj ni trovis ke ili vivis tiel longe kiel aliaj bestoj en relative puraj areoj."
La sekvonta paŝo estis alporti aliajn musojn de ekstere kaj lasi ili en la Ruĝa Arbaro.
"Ili sentis ne tre bone," Sergej diras. "La distingo inter la lokaj kaj novaj bestoj estis tre evidenta."

Mutacio

Dum ĉiuj liaj esploroj, Sergej sole trovis unu muso kun kanceraj simptomoj.
Li trovis abundaj indicoj de DNA mutacioj, sed nenio ke influu la besta fiziologio aŭ reproduktiĝa kapablo.
"Nenio kun du kapoj", li diras.
Mary Mycio [Mari Miŝjo], aŭtoro de Vermoligno Arbaro, natura historio de la Ĉernobil regiono, atentigas ke mutaciinta besto en la sovaĝo kutime mortos kaj estos manĝita ĝis sciencistoj povas observi ĝin.
Kaj ĝenerale, ŝi notas, sciencistoj studas animalaj loĝantaroj ĝenerale kaj ne interesiĝas pri kio okazas al apartaj individuoj.

Nuklea gardanto

Sed ankaŭ ŝi argumentas ke la profitojn la faŭno de foririntaj homoj de la areo, superis iun malutilon far radiado.
En ŝia libro ŝi citas la britan scienciston kaj ekologiiston James Lovelock [Ĝejms Lovlok], kiu skribis favore en la Daily Telegraph en 2001 pri la "nearanĝita apero" de la faŭno ĉe Ĉernobil.
Li daŭris: "Mi pripensas se malgrandaj kvantoj de nuklea malŝparo de energia produktado ne devus esti ĵetitaj en tropikaj arbaroj kaj aliaj vivejoj kiuj bezonas fidindan gardanton kontraŭ ilia detruo de homaj aviduloj".
Granda parto de la Ĉernobil zono en Bjelorusio jam estis ŝanĝita oficiale en natura rezervo. Sergej Gaŝĉak volas ke Ukrainio faru la samon kaj turnu sian 2,500 kvadrataj kilometroj de evakuita lando en rezervo aŭ naturparko.
Malsame al Ukraina Verda Partio, lin ne deranĝas se la registaro komencas konstruadi profundan tavolon en la zono por nuklea malŝparo el ĉiuj partoj de la lando. Li diras ke la aglan strigon ne deranĝos plu da betonaj areoj por nestado.

AREO LOĜANTOJ
Reaperita: Lynko, agla strigo, granda blanka egreto, nestantaj cignoj, kaj eble urso.
Enkondukita: eŭropa bisono, Przeŭalski-a ĉevalo.
Kreskegantaj mamuloj: melo, kastoro, apro, cervo, alko, vulpo, leporo, lutro, lavurso hundo, lupo.
Kreskegantaj birdoj: akva silvio, lazura paruo, nigra tetro, nigra cikonio, argano, blankvosta aglo.